Sara

Evean Inzicht, april 2005

Ik had nog nooit van haar gehoord. Totdat ik twee jaar geleden kennismaakte met de wereld van het verpleeghuis. Op de gang, vanuit de kamers, uit de mond van mijn eigen moeder hoorde ik keer op keer haar naam.

‘Sara. Zuster. Sara.’

Ik werd erg nieuwsgierig naar die mysterieuze zuster Sara wier naam bij regelmaat uit de kelen van veel bewoners klonk. In mijn verbeelding nam zij mythische proporties aan van een Florence Nightingale-achtige verschijning die met ruisende blonde haren door de gangen ging en voor alle noodlijdenden een helpende hand, een luisterend oor had. Een engel van vlees en bloed. Zoiets.

‘Is ze leuk, die Sara?,’ vroeg ik aan mijn moeder toen zij voor het eerst om Sara riep. Ze keek me verbaasd aan. ‘Jij maakt ook altijd alles mooier met die fantasie van je.’

Vrijwel direct daarop verscheen een verzorgster met een enorm stalen gevaarte, dat ze voorzichtig manoeuvrerend door de deuropening wurmde.

‘Dat is Sara,’ zei mijn moeder.

Ik stond op en gaf de verzorgster een hand.

‘Dag Sara,’ zei ik. ‘Aangenaam.’
De verzorgster keek mij niet-begrijpend aan. Achter mij hoorde ik mijn moeder zeggen: ‘Dat ding heet Sara.’

Terwijl  de verzorgster met behulp van Sara Mobile – zo heet ze voluit, de elektronische tillift – mijn moeder optilde, voegde mijn moeder mij nog fijntjes toe: ‘niet echt jouw type hè?’

Om Sara is in het verpleeghuis de hele dag veel te doen. Beleid is dat Sara altijd beschikbaar is. Praktijk is regelmatig dat Sara op afspraak komt. Het verschil tussen ‘tijd maken’ en ‘tijd stellen’. Zo maakte ik mee dat sommige verzorgenden met mijn moeder afspraken probeerden te maken: het is nu vier uur en ‘we’ hebben afgesproken dat u om vijf uur weer naar de wc mag.

‘Ik zal het mijn blaas zeggen,’ antwoordde mijn moeder in zo’n geval. Luistert een lichaam naar een vaste toilettijd? Het mijne niet in elk geval, dat van mijn moeder ook niet. Bovendien: hoe leg je iemand met een verstoord kortetermijngeheugen als gevolg van een zwaar cva uit dat het nog geen tijd is om te plassen? Vaste toilettijden: ze voeden onrust en onbegrip; ze versterken emoties van onmacht, verdriet, boosheid.

Ik denk nog vaak aan Sara; toch gauw éénmaal per uur wanneer ik het toilet bezoek. Op zo’n moment prijs ik me gelukkig dat ik zonder haar kan. Stel je voor, denk ik dan, dat ik nu van Sara afhankelijk was. En dat iemand mij zegt dat ‘we’ hebben afgesproken dat het over één uur toilettijd is…